Wat zijn we in 2024 toch verwend met een aantal mooie Noorderlicht shows aan de hemel.

Vlieland leent zich bij uitstek goed om het Noorderlicht te zien. 

Er zijn veel donkere plekken te vinden waar weinig tot geen lichtvervuiling is en over de Noordzee heb je een vrij zicht naar het Noorden.

Last bus not least: Veel Noordelijker kom je niet in Nederland.

Ongeveer elke elf jaar draait het magnetische veld van de zon volledig om.

Dit betekent dat de magnetische polen van de Noord- en Zuid-zon van plaats wisselen rond de tijd van deze omslag. De zonneactiviteit neemt geleidelijk toe, de zon krijgt meer zonnevlekken en erupties zoals zonnevlammen en coronale massa-uitstoten.

De piek van deze activiteit staat bekend als het zonnemaximum.

Het zonnemaximum markeert het midden van de zonnecyclus en betekent meestal een jaar of twee van hoge zonneactiviteit.

Gedurende deze tijd kunnen we zwaardere geomagnetische stormen op aarde zien die aura veroorzaken maar ook onze communicatie bedreigen zoals satellieten en elektriciteitsnetwerken.

NASA-wetenschappers blijven de zonnecyclus bestuderen, zodat we de zonneactiviteit beter kunnen begrijpen en onze technologie in de ruimte en op aarde kunnen beschermen.

Het noorderlicht, ook bekend als aurora borealis, is een prachtig natuurfenomeen dat ontstaat door interacties tussen geladen deeltjes van de zon (voornamelijk protonen en elektronen) en de atmosfeer van de aarde. De kleuren die we zien in het noorderlicht worden veroorzaakt door de botsingen van deze geladen deeltjes met verschillende gassen in de atmosfeer.

De verschillende kleuren en hoogtes komen voort uit deze interacties en de aard van de gassen waarmee de deeltjes in botsing komen.

De verschillende kleuren worden ook waargenomen op verschillende hoogtes omdat de atmosfeer van de aarde uit verschillende lagen bestaat met verschillende concentraties aan zuurstof en stikstof. 

Kleurvariaties bij noorderlicht:

De kleuren van het noorderlicht worden bepaald door het type gas waarmee de deeltjes botsen en de energie die vrijkomt bij deze botsingen. Hier zijn de belangrijkste kleuren en hun oorzaken:

1. Groen:

   - Hoogte: Tussen 100 en 250 kilometer.

   - Oorzaak: Botsing van geladen deeltjes met zuurstofmoleculen op deze hoogtes.

   - Kleurvorming: Wanneer een geladen deeltje een zuurstofmolecuul raakt, wordt er energie vrijgegeven in de vorm van licht, dat vaak groen van kleur is. Groen is de meest voorkomende kleur bij het noorderlicht.

2. Rood:

   - Hoogte: Boven 250 kilometer.

   - Oorzaak: Ook zuurstof, maar op grotere hoogte.

   - Kleurvorming: Op hogere hoogtes is de botsing minder energiek, waardoor zuurstof een rood licht afgeeft in plaats van groen. Deze kleur is zeldzamer omdat dit zich voordoet in de hogere atmosfeer, waar minder zuurstof is.

3. Blauw en paars:

   - Hoogte: Lager dan 100 kilometer.

   - Oorzaak: Botsingen met stikstofmoleculen.

   - Kleurvorming: Als geladen deeltjes stikstofmoleculen raken, kunnen ze blauw of paars licht uitstralen. Blauwe kleuren worden vaker gezien bij intensere noorderlichtactiviteit, en paars ontstaat door een combinatie van zuurstof- en stikstofinteracties.

Hoe ontstaat het noorderlicht?

Het noorderlicht wordt veroorzaakt door de zonnewind: een stroom van geladen deeltjes die van de zon naar de aarde worden gestuurd.

Wanneer deze deeltjes het magnetische veld van de aarde bereiken, worden ze geleid naar de magnetische polen. Daar botsen ze met de deeltjes in de aardse atmosfeer (vooral zuurstof en stikstof), en die botsingen geven energie vrij in de vorm van licht. Dit licht zien wij als het noorderlicht.

Samengevat: De kleuren van het noorderlicht worden bepaald door het type gas in de atmosfeer waarmee de zonnewinddeeltjes botsen, en de hoogte van de botsing bepaalt welke kleur we zien, met groen het meest voorkomend (rond 100-250 km) en rood, blauw of paars op andere hoogtes.

In oktober 2024 heeft NOAA* en NASA bepaald dat het maximum van zonnecyclus 25 bereikt is.

Dat houdt in dat de zon in het half jaar daarvoor een maximaal aantal zonnevlekken en zonnevlammen heeft laten zien. Deze activiteit heeft op aarde in dat half jaar dan ook al 2 keer een zeer krachtige geomachnetische stormen met krachtig noorderlicht in Nederland veroorzaakt.

dat was 10 op 11 mei 2024 en 10 op 11 oktober 2024.

Helaas was het 10 op 11 mei bewolkt op Vlieland en heb ik het daardoor niet kunnen vastleggen.

De dag erna was het weliswaar minder sterk maar toen kon dat gelukkig wel.

Het zonnecyclysmaximum is nooit ineens over dus voorjaar 2025 hebben we zeker nog kansen op mooi Noorderlicht.

De krachtigste uitbarsting van de zonnecyclus tot nu toe was een X9.0 op 3 oktober (X-klasse geeft de meest intense uitbarstingen aan, terwijl het getal meer informatie geeft over de sterkte ervan).

NOAA* verwacht tijdens de huidige maximale zonneperiode nog meer zonne- en geomagnetische stormen, wat de komende maanden zal leiden tot mogelijkheden om aurorae te spotten, evenals potentiële technologische gevolgen. Bovendien zien wetenschappers, hoewel minder frequent, vaak vrij zware stormen tijdens de dalende fase van de zonnecyclus.

*De National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) is in de VS de overheidsinstantie die zich bezighoudt met meteorologie.